«ЭРОН ВА ШҲТ: УФА САММИТИ ЯКУНЛАРИ»

«Iran.ru» сайтида жойлаштирилган «Эрон ва ШҲТ: Уфа саммити якунлари» номли мақоласида Уфада бўлиб ўтган ШҲТ саммитининг Эрон учун якунларини таҳлил қилмоқда. Муаллифнинг қайд этишича, Теҳрон ўзининг Шанхай Ташкилотидаги иштирокини учта позициядан кўриб чиқмоқда. Биринчидан, АҚШ уни фаол равишда «итараётган» халқаро сиёсий яккаланишдан чиқиш йўли сифатида. Иккинчидан, минтақавий инфратузилмавий лойиҳаларда иштирок этиш орқали мамлакат иқтисодиётини ривожлантириш воситаларидан бири сифатида. Учинчидан,  хавфсизлик таҳдидларига қарши туришнинг қўшимча усули сифатида: трансчегаравий жиноят, наркотрафик, экстремизм, терроризм ва сепаратизм. Ушбу учлик схема бир банддан ташқари, деярли тўлиқ равишда «2025 йилгача ШҲТ стратегияси»нинг асосий вазифаларига мос келади. Истисно ҳолат шундан иборатки, саммитнинг якунларига кўра, Эрон ядро дастури бўйича масала якуний ечим топмагунича Ташкилотга аъзо-давлатлар Эронга тўлақонли аъзо мақомини бериш таваккалини ўз зиммасига олмайди. Мазкур масалада Теҳрон ва ШҲТ аъзо-мамлакатлари ўртасида жиддий келишмовчилик мавжуд.

Шу тариқа, жорий вазиятда Теҳрон Хитойнинг «Янгм Ипак йўли» лойиҳасида иштироки бўйича ўз муносабатига оид қарорни қабул қилиши керак, чунки Эрон иқтисодиётининг халқаро ва минтақавий бозорларга бошқа чиқиш йўли йўқ. Мазкур стратегия доирасидаги лойиҳалар билан ўз манфаатларининг индивидуал бирлашиши дастурини ишлаб чиқиш йўли билан Эрон ШҲТ фаолиятида иштирок этишнинг қўшимча имкониятлари ва ушбу лойиҳани амалга ошириш учун ажратилаётган молиявий ресурслардан фойдаланиш имконини қўлга киритади. Яна бир муҳим қадам шундан иборатки, Теҳрон хавфсизлик бўйича, жумладан экстремизм ва наркотрафикка қарши курашиш масалаларига оид қатор минтақавий дастурларнинг ташаббускори сифатида чиқиши мумкин. Умуман олганда, Уфада ўтказилган саммит якунлари бўйича Эрон ҳукумати ўзи учун чиқариши керак бўлган асосий хулоса қуйидагидан иборат: Теҳрон учун ушбу Ташкилот эшиги очиқлигича қолмоқда. Кундан-кунга Ташкилот ишида Эрон иштирокига қаршиларнинг баҳоналари кучини йўқотмоқда. ШҲТ учун ҳал қилувчи лаҳза юзага келмоқда ва қанчалар мураккаб бўлмасин, бу лаҳза ҳам Эрон ташаббуслари, ҳам Теҳрон томонидан мазкур ташкилот билан ҳамкорлик шаклларини белгилаб олиш учун жуда омадли ва қулай вақтдир.

Manba: Telegraf.uz